Comment favoriser la biodiversité dans son jardin ? Nos conseils et solutions

Qe v’ariéz un grand jerdrin ou ben un petit racouin de verdure, vous pouéz fére de cai pour la biogârerie en chouézissant les bons amenaijements. Vaici qheuqes consails pour pargarder les pllantes e fére qe les ouéziaos, avettes e papivoles s’en revienraent...

#1 - Jerdriner sans aoqhun depestants

Impreminz pour les aguerouées de payiz e le monde d’empllayer qheuqes despestants. I sont des amares qi pezent su l’entour e nôtr portement. I pezent etout su les insetes come les polinizous qe sont les avettes ou les papivoles ou tous les aotrs insetes qi volent. Les boutailles de depestants ont d’étr ramenées ao bourier. N-i a d’aotrs chouéz en pllace des depestants. En peut piqher des pllantes du payiz a l’endret a lous amain raport a l’assoulayement e coment q’ét la terre. En peut etout afier des pllantes perchaines les yeunes e les aotrs a caoze q’i se garantissent entr-yelles. Empllayer des pllantes e des bétes aïdouz c’ét y’étr den le câs de luter contr les maos e les haichous. Chouézi de pâiller aïde a garanti les pllantes des bio-haichous. Des consails, i n-n a hardi su l’emplla jardiner-autrement.fr 

#2 - Chouézi le pâillaije natura

Pâiller la terre ét métier pour garanti les pllantes e empôzer le bourier de s’eblucer. Ça permet de garder la terre serinouze en etë e de meins vouiller. En ivè, les souches des pllantes sont don garanties du fret. Faot pouint empllayer des tailes ou des bernes de pllastiqe. A la longue du temp, le soulai e la pllée vont abrâzer le plastiqe-la qe les microguermillons vont leouer la terre e l’iao. C’ét millou d’empllayer un pâillaije de son fezi o l’erbe coûpée ou du terrier de feuillardes. Les branches de hae ou d’arbrs brayées peuvent yelles étr empllayées en dret pour les piqeries du jerdrin.

3 - Pouint empllayer de tourbe en jerdrinaije

O les aïdous de qhulture ét pus ézë de fére crétr les pllantes. Faot putôt se garder d’empllayer la ligne de coco a caoze de sa qerbonerie. C’ét millou d’empllayer du terrier sans tourbe a sour fin de pargarder le meta natura-la q’ét pouint inecourtabl. Les tourbieres qi sont pouint menées sont parai come des bouclliyérs contr le chanjement de cllimat. I pargardent le valant d’iao raport q’i la serrent e retienent le qerbone d’otout. E i n-i eune maçacr de biogârerie a nijer deden, tout come. Den les etas, j’ons de lére coment qe sont fèts les terriérs a sour fin de pouint chouézi les siens o de la tourbe deden. En peut etout empllayer un terrier de son fezi o des feuillardes du jerdrin ou du bon fian.

4 - Chouézi des pllantes du payiz

Ça q’ét reqemandë d’ajeter ou ben de prendr des pllantes qi s’orinent de France ou core millou, de sa rejion. Garanti don qe la pllante sera a sen amain den l’entour e o les aotrs orines qi yi sont come les insetes polinizous. A la contrére, les pllantes hor-venues sont pouint terjou a lous amain den nôs jerdrins. I n-n a q’aront afére d’étr hardiment vouillées. D’aotrs pouront méme étr “empouillantes” e fouler la pllace a d’aotrs orines du payiz, de cai q’ét ben gandilleûz pour la biogârerie. Cant qe v’etes pour ajeter eune pllante den un eta, v’éz qe de v’enghimenter su sen orine.

5 - Ben acouilli le bestiaije

Amieler insetes e petits ouéziaos, c’ét pargarder eune nature ben alivrée. Les avettes saovaijes, les ghepes, les coleyopteres, les papivoles e les mouches polinizent les pllantes. Les limâs e loches amenent de l’ére e de l’iao den la terre. Faot putôt empllayer des aberiâs naturaos : barje de bouéz pour les heriçons, arbrs morts pour les insetes, mochons de roches pour les luzards, mâres pour les demouézelles e les anfibiens, haes pour les ouéziaos... En peut etout piqher des pllantes d’orine de sorte e de l’aotr, meins du payiz permier. En mélaye pelices, mini-prées, carées és arbrs. Faot pouint touzer la pelice trop souventes fais e trop a râz. Les bétes ont afére etout de pouair aler e veni. En chouézit putôt les haes qe les murs e graïllaijes ou ben faot lésser des petites berches d’amain és heriçons.

6 - Perpôzer de cai jiter e nijer

En peut piqher des nijouérs és ouéziaos den des endrets tranqhiles den l’ergardance des ghide-réles. Invencion qe le nijouer seraet ao redon du soulai ou tout a l’orbiere. Le pertuz pour s’avoler a d’étr a revés des métrs-vents e le nijouer devers l’avant pour garder les ouéziaos du monvéz temp. En peut etout piqher des jites pour les souris-chaodes qi aïdent a luter contr la charpelouze procéssionére du pin. Les souris-chaodes rouchent etout des ghibettes. Des consails vous pouéz n-en terouer maintiuns su l’emplla lpo.fr

7 - Dehô faot pouint brûler le jou

L’ensouirie és chandelles ét de la pouézon pour les bétes e les pllantes. O met en biao la becheveterie jou/netée qi mene lous vie e amene du deu de sorte e de l’aotr a-vûe les orines. Les bétes de jous restent reviées, qheuqes animaos de netée se n-n alent des aires ecllerées ou ben, a la contrére s’y ragrouent pour ne pus vivr den lous mitans de vie de d’amouéz. Faot se doner garde d’ecllerer un petit la pllace qe n-i a afére e ren qe yelle. C’ét millou de chouézi des coulours ambrées jaone/oranje e de pouint lésser la chandelle toute la netée. Les aires en iao ont de rester le pus e le mieûs den le naisse : su les mitans-la, eyou qe n-i a de la biogârerie tant qe pus, la chandelle artificiale de net peze hardiment.

Ha pa vefe bras pe bihan ho liorzh e c’hallit ober evit mad ar vevliesseurted ma rit dibaboù mat a-fet doare da aozañ anezhi. Sed amañ un nebeud alioù evit gwareziñ ar plant ha lakaat al laboused, ar gwenan hag ar balafenned da zistreiñ… 

Ali 1 - Liorzhañ hep diastuzerioù

Difennet eo d’ar strollegezhioù ha d’an dud implijout un toullad mat a broduioù pistrius. Efedoù o dez ar produioù-se war an endro ha war ar yec’hed. Efedoù o dez war an amprevaned, ar re a bollena da skouer, evel ar gwenan pe ar balafenned, ha kement amprevan a c’hall nijal a-hend-all. Rankout a ra an endalc’herioù a oa ar produioù pristrius enno bezañ kaset d’al lastezerezh. Meur a zoare all zo. Gallout a reer plantañ spesadoù eus ar vro el lec’hioù a zere, hervez an heol ha natur an douar. Gallout a reer lakaat plant zo kichen-ha-kichen pa zegasont traoù mat an eil re d’ar re all. Gant plant ha loened skoazellerien e c’haller stourm ouzh ar c’hleñvedoù hag ouzh an drasterien. Plouzañ zo mat evit gwareziñ ar plant diouzh ar vevdagerien. Ur bern alioù a gaver el lec’hienn-mañ jardiner-autrement.fr 

Ali 2 - Plouzañ ar muiañ en un doare naturel

Mat eo plouzañ al leur abalamour da wareziñ ar plant ha kuit d’al louzeier da greskiñ. Delc’her a ra glebor en douar e-kerzh an hañv ha ne zourer ket ar plant kement-se ken. Er goañv e vez gwarezet skodoù ar plant diouzh ar yenijenn. Arabat eo implijout lienoù pe ballinoù plastek. Abalamour d’an heol ha d’ar glav e vez labezet ar plastik-se hag ez a ar mikrorannigoù da gontammiñ an douar hag an dour. Gwelloc’h eo plouzañ gant danvezioù al liorzh : geot touzet pe douar-teil diwar delioù sec'h. Skourroù drailhet ar girzhier pe ar gwez a c’haller implijout evit plant al liorzh war-eeun.

Ali 3 - Chom hep implijout taouarc’h el liorzh.

Gant ar skoroù gounit e vez aesaet d’ar plant kreskiñ. Gwelloc’h eo chom hep ober gant gwiennoù kokoz abalamour d’o louc’h karbon. Gwelloc’h eo implijout douar-teil hep taouarc’h abalamour da wareziñ an danvez naturel-se rak n’eo ket nevezadus. An taouarc’hegi na vez ket tennet danvez anezho zo mat evit stourm ouzh ar cheñchamant hin. Gwareziñ a reont ar pourvezioù dour a vez miret enno ha trapout a reont ul lodenn eus ar c’harbon. Hag evel-just e vez kalz plant ha loened o vevañ enno. Dav eo lenn mat aozennoù an douaroù-teil er stal kuit da brenañ ar re a zo taouarc’h enno. Gallout a reer ivez ober gant douar-teil graet er gêr gant delioù sec’h pe gant ar rotel.

Ali 4 - Dibab plant eus ar vro

Aliet e vez prenañ pe klask kaout plant hag a zo eus Frañs ha gwelloc’h c’hoazh eus ar c’hornad-bro m’emeur o chom. Gant-se e c’haller bezañ sur e vo lakaet ur blantenn hag a vo diouzh an endro hag ar spesadoù all a vev ennañ, an amprevaned-pollenañ dreist-holl. Ne zere ket atav ar plant arallvro ouzh liorzhoù hor c’horn-bro. Lod anezho a ranko bezañ douret alies-tre. Lod all a c’hallo « aloubiñ » tachennoù all zoken, ha kemer plas spesadoù lec’hel all, ha gant-se lakaat ar vevliesseurted en arvar. Pa brenit ur blantenn en ur stal, klaskit gouzout eus pelec’h e teu.

Ali 5 - Degemer al loened

Desachañ amprevaned ha loened bihan zo ivez un doare da wareziñ kempouez an natur. Ar c’hwen a vez debret gant ar buoc’haned, ha gant al laboused e vez debret ar biskoul. Gant ar gwenan gouez, ar gwesped, ar c’holeoptered, ar balafenned hag ar c’helien e vez pollenet ar plant. Gant ar maligorned hag ar melc’hwed e vez degaset aer ha glebor en douar… Gwelloc’h eo lezel goudorioù naturel : bernioù koad evit an heureuchined, gwez marv evit an amprevaned, bernioù maen evit ar glazarded, poulloù evit an nadozioù-aer hag an divelfenneged, girzhier evit al laboused… Gallout a reer plantañ spesadoù a bep seurt ivez, hag eus ar vro, a zo gwell c’hoazh. Lezet e vez takadoù leton, pradennoùigoù, lec’hioù gant gwez a-bep-eil. Arabat touzañ re alies na re verr. Dav eo d’al loened gallout pourmen ivez. Gwelloc’h eo kaout girzhier kentoc’h eget mogerioù ha rouedoù-orjal, pe neuze eo dav lezel digorioù bihan evit an heureuchined. 

Ali 6 - Kinnig chedoù ha tiez-neizhañ

Gallout a reer staliañ tiez-neizhañ evit al laboused e lec’hioù sioul en ur zoujañ da reolennoù zo. Arabat d’an tiez-neizhañ bezañ dindan an heol pe en disheol penn-da-benn. Dav eo d’an toull evit nijal kuit bezañ en tu-enep d’ar redoù-avel pennañ, ha dav eo d’an tiez-neizhañ bezañ stouet en a-raok evit diwall al laboused ouzh ar barradoù gwallamzer. Gallout a reer ivez staliañ bodoù evit al logod-dall a sikour stourm enep ar biskoul-prosesioniñ er gwez-pin. Gant al logod-dall e vez debret ar moustiked ivez. Titouroù a bep seurt a gaver el lec’hienn lpo.fr

Ali 7 - Sklêrijennañ nebeutoc’h an diavaez

Noazus eo ar saotradur gant ar gouleier evit al loened hag ar plant. Direoliañ a ra ar cheñchamant deiz/noz a ro lusk d’ar vuhez ha degas a ra trubuilhoù a bep seurt, diouzh ar spesadoù. Chom dihun a ra al loened a vev diouzh an deiz, loened zo hag a vev diouzh an noz a guita al lec’hioù sklêrijennet pe er c’hontrol e chomont enno e-lec’h bezañ er meteier ma vevont da gustum. Dav eo sklêrijennañ gant gouloù izel ha lec’h ma vez ezhomm nemetken. Gwelloc’h eo lakaat gouleier gant livioù goularz melen/orañjez ha chom hep sklêrijennañ a-hed an noz. Gorre an dour a rank chom en deñvalijenn ar muiañ ar gwellañ : er meteier-se eo stank ar vevliesseurted ha kizidik-tre int ouzh ar gouleier artifisiel e-kerzh an noz.